مسجد اول دارنده تزیینات گچ‌بری فراوانی بوده كه تنوع آدرس مسجد توفیق مشهد و تفاوتهایی در طرح و پرداخت بخشهای متفاوت آن به‌دیده می خورد.
تزیینات گچی بازمانده از آن عصر، بر روی قوسهای دالان ورودی جنوب غربی و گوشواره‌های ستونهای باقی مانده از مقصوره بر دو ردیف در گوشۀ جنوب غربی و شمال غربی، ستونهای تراس شمالی و ازارۀ دیوار شبستان شمال شرقی به دست آمده میباشد.
كتیبه‌ای در نیم‌طبقۀ شبستان جنوب غربی چشم می گردد كه احتمالاً متأخرتر از سایر گچ‌بری هاست.
مقایسۀ این كتیبه از حیث حروف و نوار تزئینی رزرو مسجد توفیق مشهد آن نماد میدهد كه با كتیبۀ محراب مسجد جامع نایین نسبتاًً یكسان میباشد.
در راز در ورودی و نمای ستونچه‌های برِ تراس شبستان غربی مسجد جامع اردستان و ردیف چراغدان دالان غربی تزیینات آجری مسجد نخستین چشم می‌گردد.
بیشتر تزیینات دورۀ سلجوقی مسجد جامع اردستان در باطن شبستان، تحت گنبد متمركز میباشد و گنبدخانه به اعتنا طرحهای مكتب اصفهان را دنبال می‌كند، ازجمله در تحت چشمه طاقهای متفاوت و منطقۀ جابجایی گنبد از ۴گوش به ۱۸ گوش
عناصرتزیینی به‌كارگرفته گردیده، دربرگیرنده تزیینات هندسی و گیاهی میباشد. به این‌ترتیب كه اصل اجتناب‌ناپذیر تزیینات آجری نقشهای هندسی میباشد كه از تغییر تحول در نحوۀ چیدن آجرها پدید میاید، همچون شماره مسجد توفیق مشهد آجرچینی سطح ها برجستۀ ذیل گنبد دو فولدر كه بخشهای متفاوت را از یكدیگر مستقل می‌كند و یا این که سطح های منحنی پایین فیلپوشها و سكنجها را می‌پوشاند
از تمامی چشمگیرتر آجركاری دقیق گنبد تركین زیرین میباشد كه با پوششی از رنگهای براق ارغوانی، زرد رنگ و آبی رنگ با نقشهای لوزی، دلیلی بر ادامۀ طریق‌آجركاری در زمان سده‌هاست.
از دیگرسو ارکان اساسی تزیینات گچ‌بری را خط و شكلهای گیاهی تشكیل میدهد، مانند تزیینات به‌هم‌غامض و درهم بافته‌ای كه در متن كتیبۀ لبۀ زیرین منطقۀ انتقالی گنبد به‌دیده می خورد.
از تمامی معمول‌خیس تزیینات اسلیمی میباشد كه در محرابهای سه‌گانۀ مسجد به‌كار گرفته گردیده میباشد و با شاخ و برگ خویش، برجستگی ویژه‌ای از نازکی و زیبایی را نشانه می دهد.
این اسلیمی ها شالوده تقارنی معلوم داشته، و با برگهای تكراری توسعه و گسترش و پیشرفت یافته، و به این‌ترتیب حركت در عمق را اخلاق و رفتار كرده‌اند. بیشتر این شكلهای گیاهی خویش طرحهای هندسی مسجد طالقانی مشهد رخنه‌‌دار بسیار دقیق را در بردارند.
مسجد اول دارنده تزیینات گچ‌بری فراوانی بوده كه تنوع آدرس مسجد توفیق مشهد و تفاوتهایی در طرح و پرداخت بخشهای متفاوت آن به‌دیده می خورد.
تزیینات گچی بازمانده از آن عصر، بر روی قوسهای دالان ورودی جنوب غربی و گوشواره‌های ستونهای باقی مانده از مقصوره بر دو ردیف در گوشۀ جنوب غربی و شمال غربی، ستونهای تراس شمالی و ازارۀ دیوار شبستان شمال شرقی به دست آمده میباشد.
كتیبه‌ای در نیم‌طبقۀ شبستان جنوب غربی چشم می گردد كه احتمالاً متأخرتر از سایر گچ‌بری هاست.
مقایسۀ این كتیبه از حیث حروف و نوار تزئینی رزرو مسجد توفیق مشهد آن نماد میدهد كه با كتیبۀ محراب مسجد جامع نایین نسبتاًً یكسان میباشد.
در راز در ورودی و نمای ستونچه‌های برِ تراس شبستان غربی مسجد جامع اردستان و ردیف چراغدان دالان غربی تزیینات آجری مسجد نخستین چشم می‌گردد.
بیشتر تزیینات دورۀ سلجوقی مسجد جامع اردستان در باطن شبستان، تحت گنبد متمركز میباشد و گنبدخانه به اعتنا طرحهای مكتب اصفهان را دنبال می‌كند، ازجمله در تحت چشمه طاقهای متفاوت و منطقۀ جابجایی گنبد از ۴گوش به ۱۸ گوش
عناصرتزیینی به‌كارگرفته گردیده، دربرگیرنده تزیینات هندسی و گیاهی میباشد. به این‌ترتیب كه اصل اجتناب‌ناپذیر تزیینات آجری نقشهای هندسی میباشد كه از تغییر تحول در نحوۀ چیدن آجرها پدید میاید، همچون شماره مسجد توفیق مشهد آجرچینی سطح ها برجستۀ ذیل گنبد دو فولدر كه بخشهای متفاوت را از یكدیگر مستقل می‌كند و یا این که سطح های منحنی پایین فیلپوشها و سكنجها را می‌پوشاند
از تمامی چشمگیرتر آجركاری دقیق گنبد تركین زیرین میباشد كه با پوششی از رنگهای براق ارغوانی، زرد رنگ و آبی رنگ با نقشهای لوزی، دلیلی بر ادامۀ طریق‌آجركاری در زمان سده‌هاست.
از دیگرسو ارکان اساسی تزیینات گچ‌بری را خط و شكلهای گیاهی تشكیل میدهد، مانند تزیینات به‌هم‌غامض و درهم بافته‌ای كه در متن كتیبۀ لبۀ زیرین منطقۀ انتقالی گنبد به‌دیده می خورد.
از تمامی معمول‌خیس تزیینات اسلیمی میباشد كه در محرابهای سه‌گانۀ مسجد به‌كار گرفته گردیده میباشد و با شاخ و برگ خویش، برجستگی ویژه‌ای از نازکی و زیبایی را نشانه می دهد.
این اسلیمی ها شالوده تقارنی معلوم داشته، و با برگهای تكراری توسعه و گسترش و پیشرفت یافته، و به این‌ترتیب حركت در عمق را اخلاق و رفتار كرده‌اند. بیشتر این شكلهای گیاهی خویش طرحهای هندسی مسجد طالقانی مشهد رخنه‌‌دار بسیار دقیق را در بردارند.
معماری مسجد معاصر